Dersim’de bir ailenin ortalama ısınma bedeli 25 bin TL

Duygu KIT

DERSİM- Meteoroloji uzmanlarına göre 2023 son yılların en soğuk kıșı olacak. Karasal iklimde yer alan Dersim’de 4 yıl önce il merkezindeki Atatürk Mahallesi ilk olarak doğalgaz ile buluştu. İki senedir de kent merkezine doğalgaz verilmeye devam ediyor. Buna rağmen Dersim merkezin yüzde 40’ı ve tüm ilçeler hala odun ve kömür ile ısınmaya devam ediyor. Kent merkezindeki yeni yapılar doğalgaz sistemi ile inşa edilse de eski yapılar yalıtım sorunları ile birlikte dönüşüme dahil oluyor. Kış koşullarının sert geçtiği Dersim’de kömür ve odun ile ısınmanın bedeli de dolardaki artışla yükselmeye devam ediyor. Geçtiğimiz yıl 15 bin TL’yi bulan ısınma bedeli bu sene 30 bin TL’ye ulaşmış durumda. Kömür ve odun ile kışı geçirecek olanlar ekonomik olarak zorluk yaşarken kömür ve odun satışı ile ayakta kalmaya çalışan esnaf, yakıcı ve oduncular da geçim derdinde.

‘ODUN İŞÇİLİĞİ ÇOK ZOR BİZE SADECE İŞÇİLİK PARASI KALIYOR’

Kent merkezinde odun kesimi ve satışı işi yapan Hüseyin Demir, odunun bu seneki tonunu eve teslim 4 bin TL’ye verdiklerini belirtiyor. Zamlarla birlikte ihale usulü ile odun alımının piyasayı bu hale getirdiğini belirten Demir şöyle bilgi veriyor, “Odun pahalı ne yazık ki yapacak bir şey yok. 2021’de tonu 300 liraydı şimdi 4bin TL. İlkbaharda 2500 TL’ye odun sattım. Geçen sene bile daha uygundu fiyat gitgide artış oluyor. Zincire motora her şeye sürekli zam geliyor. Biz de çok pahalıya alıyoruz her şeyi. Odunu kesip doğrayıp satıyoruz iş çok ağır ama sadece benim işçiliğim kazanç olarak kalıyor. Bir araba odun yani 20 tonu 100 bin TL’ye geliyor şimdi. İhale usulü gittiği için de oluyor bu zorluklar. Bir kişi alıyor ihaleyi istediğine göre fiyat belirliyor piyasada. Biz de alıp bu fiyata satmak zorunda kalıyoruz.”

‘ISINMAK HER GEÇEN YIL DAHA DA ZORLAŞIYOR’

Ovacık’ta yaşayan Senem Yerlikaya geçen sene ısınma masrafları için 10 bin TL bu sene de 20 bin TL’yi geçkin masraf yaptığını söylüyor. Yerlikaya ısınmanın her yıl daha da zorlaştığını söyleyerek şunları dile getiriyor, “Bizim evimiz iki katlı ısınma bedeli olarak ayda ortalama 5 bin TL vereceğiz. Her katın ısınması için 2 ton kömür almak zorundayız bu da bir kış boyunca masraf olarak 20 bin TL’ye tekabül ediyor. Kömür dışında ayrıca odun da aldığımız için de ısınma bedelimiz 20 bin TL’yi geçiyor. Doğru düzgün bir ısınma da olmuyor, duş problemi oluyor. Ben aynı zamanda TOKİ’de yöneticiyim orda da bir blok için 30 ton alıyorlar. 1 tonu 245 dolar şimdiki kura göre, 7 bin TL’ye denk geliyor. Ayrıca yakıcı, elektrik ve temizlik olarak da ayda 300 TL aidat alınıyor. Bunlar TOKİ için olan fiyatlar. Kışın hava şartlarına göre ek alım da yapmak zorunda kalıyoruz. Biz kendi iki dairemiz için ayda 2 bin TL’ye yakıcı ile anlaştık. Herkesin temel sorunu aynı kömür havayı da çok kirletiyor dışarı dahi çıkamıyoruz.”

‘KAZAN YAKICILARIN İŞ GÜVENLİĞİ YOK, ÜCRETLER DÜŞÜK’

Dersim’in en soğuk hava koşullarına sahip olan Ovacık ilçesinde yakıcılık yapan Hüseyin Yılmaz çalışacak iş olmamasından kaynaklı sene içerisinde mevsime göre çıkan işlerde çalışıyor. Yakıcıların hiçbirinin iş güvenliğinin sağlanmadığını, sigortalarının bile olmadığını belirten Yılmaz çalışma koşullarına ilişkin şunları belirtiyor, “20 yıldır yakıcılık işini yapıyorum. 2016’dan önce kamuda çalışıyordum, kayyımdan attılar ondan sonra ara işlerde çalışmaya başladım. Kışın da bu işi yapıyorum. Hak ettiğimiz ücreti vermiyorlar zorla almaya çalışıyoruz. Şu anda yaktığımız yerleri piyasaya göre düşününce aldığımız paraya değmiyor. Ama mecburiyetten çalışıyoruz. Hava şartlarına göre yakıyoruz kazanı. Soğuk havalarda günde beş seferi buluyor. Sabah 4.30da başlıyor mesaimiz. Bir daireyi 2 bin TL’ye, 15 dairelik yeri 5 bin TL’ye yakıyorum.”

‘BİR AİLENİN KIŞLIK ISINMA GİDERİ 30 BİN TL’Yİ BULUYOR’

Dersim merkezde kömür satımı yapan Güneş Kömürcülük sahibi Hüseyin Güneş mevsim normallerine göre bir ailenin kış aylarında sağlıklı bir şekilde ısınabilmesi için iki ton kömüre üç ton da oduna ihtiyacı olduğuna belirtiyor. Dersim merkezin yüzde 40’ının ve tüm ilçelerin soba ile ısınmaya devam ettiğini belirten Güneş güncel kömür ve odun satışı hakkında şu bilgileri veriyor, “Portakal cinsi 1. sınıf yıkanmış kömür 350 dolar, ikinci sınıfsa 250 dolar. Odunun tonu 4 bin TL, kırılmamış odun 3500 TL. Bu şartlarda bir ailenin kışlık ısınma gideri toplam 28 bin- 30 bin TL’yi buluyor. Doğalgazın gelmesi elbette iyi ama doğalgaz gelirse işimiz bitecek Dersim merkezde kala kala üç kişi kaldık kömür satışı yapan.”